Gustav Eduard Schaubert (1804-1860)
Ο Gustav Eduard Schaubert (Εδουάρδος Σάουμπερτ) υπήρξε Γερμανός αρχιτέκτονας που δραστηριοποιήθηκε στην Ελλάδα κατά τα πρώτα χρόνια της ανεξαρτησίας της. Γεννήθηκε στο Breslau της πρωσικής Σιλεσίας (σήμερα ανήκει στην Πολωνία και ονομάζεται Wroclaw) και σπούδασε στην Ακαδημία Αρχιτεκτονικής του Βερολίνου (Berliner Bauakademie), όπου υπήρξε μαθητής του σημαντικότερου ίσως Γερμανού νεοκλασικού αρχιτέκτονα Karl Friedrich Schinkel (1781-1841) και συμφοιτητής του Έλληνα αρχιτέκτονα Σταμάτιου Κλεάνθη (1802-1862).
Μετά το πέρας των σπουδών τους, οι δύο φίλοι ήρθαν στην Ελλάδα προκειμένου να λάβουν μέρος στο έργο της ανοικοδόμησης της χώρας. Το 1831 προχώρησαν στη συστηματική τοπογράφηση της Αθήνας και στη συνέχεια συνέταξαν την πολεοδομική τους πρόταση, εν όψει της πιθανής εγκατάστασης εκεί της πρωτεύουσας του νέου κράτους. Το σχέδιο Κλεάνθη-Schaubert, που αποτελούσε εφαρμογή των ιδεών της νεοκλασικής-ρομαντικής πολεοδομικής σχολής, εγκρίθηκε το 1833 από την Βαυαρική Αντιβασιλεία, που είχε εν τω μεταξύ αναλάβει τα ηνία του κράτους. Παρά τις κατοπινές αναθεωρήσεις (κυρίως από τον Βαυαρό αρχιτέκτονα Leo von Klenze), αρκετές από τις βασικές γραμμές του σχεδίου ανιχνεύονται μέχρι σήμερα στον ιστό της σύγχρονης Αθήνας.
Στο διάστημα της παραμονής του στην Ελλάδα, ο Schaubert συνέβαλε επίσης στην εκπόνηση των πολεοδομικών σχεδίων του Πειραιά και της Ερέτριας, πραγματοποίησε αρχαιολογικές εργασίες, κυρίως στην Ακρόπολη - αποκαλύπτοντας μεταξύ των άλλων ότι οι αρχαίοι ναοί έφεραν χρώματα και συμμετέχοντας στην αναστήλωση του Ναού της Απτέρου Νίκης, ενώ σχεδίασε παράλληλα και αρκετές οικοδομές. Το 1850 επέστρεψε στην πατρίδα του, όπου και πέθανε, δέκα χρόνια αργότερα.
Προς τιμή του σπουδαίου αρχιτέκτονα, ανεγέρθηκε η μαρμάρινη προτομή του ενώπιον του πρώτου νοσοκομείου της Αθήνας και το όνομά του δόθηκε σε δύο οδούς της Αθήνας (στα Πατήσια) και του Πειραιά (στα Καμίνια).
Ενδεικτική Βιβλιογραφία
Ludwig Ross, Christian Hansen, Eduard Schaubert, Die Akropolis von Athen nach den neuesten Ausgrabungen - Abt. I: Der Tempel der Nike Apteros, Βερολίνο 1839.
«Έκθεσις περί του Δημοτικού Νοσοκομείου των Αθηνών», εφημερίδα Αιών, 17 Απριλίου 1842.
Richard Foerster, «Ein schlesischer Architekt im Lande der Hellenen», Schlesien 2 (1908/1909).
Κώστας Η. Μπίρης, Τα πρώτα σχέδια των Αθηνών, Αθήνα 1933.
Παύλος Βάκας, «Ο αρχιτέκτων του σχεδίου των Αθηνών Εδουάρδος Σάουμπερτ (1804-1860)», Ημερολόγιον της Μεγάλης Ελλάδος 14 (1935).
Κώστας Η. Μπίρης, «Εδουάρδος Σάουμπερτ», Αθηναϊκαί Μελέται, τ. 1ος, Αθήνα 1938.
Wilhelm Maria Barth, Max Kehrig-Korn: Die Philhellenenzeit, Μόναχο 1960.
Wolf Seidl, Bayern in Griechenland: Die Geschichte eines Abenteuers, Μόναχο 1965.
Βόλφ Ζάιντλ, Βαυαροί στην Ελλάδα - Η γένεση του νεοελληνικού κράτους και το καθεστώς του Όθωνα, Αθήνα [1984].
Ρεπορτάζ της τελετής αποκαλυπτηρίων της προτομής του Schaubert στην αθηναϊκή εφημερίδα Τα Νέα, 23 Φεβρουαρίου 1974.
John Travlos, «Athens after the Liberation: Planning the New City and Exploring the Old», Hesperia - The Journal of American School of Classical Studies at Athens 50 (1981).
Δημήτρης Φιλιππίδης, Νεοελληνική Αρχιτεκτονική, Αθήνα 1984.
Χριστιάνα Λυτ, Στην Αθήνα του 1847-1848, Αθήνα 1991.
Ιωάννης Τραυλός, Πολεοδομική εξέλιξις των Αθηνών, Αθήνα 2η έκδοση 1993.
Αριστέα Παπανικολάου-Κρίστενσεν, Χριστιανός Χάνσεν: Επιστολές και σχέδια από την Ελλάδα, Αθήνα 1993.
Κώστας Η. Μπίρης, Αι Αθήναι από του 19ου εις τον 20ον αιώνα, Αθήνα 3η έκδ. 1996.
Αριστέα Παπανικολάου-Κρίστενσεν, «Ο πρωτεργάτης Χριστιανός Χάνσεν», εφημερίδα Καθημερινή (ένθετο Επτά Ημέρες), 10 Νοεμβρίου 1996.
Αλέξανδρος Παπαγεωργίου-Βενέτας, Εδουάρδος Σάουμπερτ 1804-1860: Συλλογή τεκμηρίων για τον σχεδιασμό της Αθήνας και του Πειραιά, Αθήνα 1999.
Alexander Papageorgiou-Venetas, Eduard Schaubert 1804-1860: Der Städtebauliche Nachlass zur Planung der Städte Athen und Piräus, Mannheim & Möhnesee 2001.
Eleni Bastea, The creation of Modern Athens: Planning the Myth, Cambridge 2000.
Zέττα Αντωνοπούλου, Τα γλυπτά της Αθήνας, Αθήνα 2003.
Alexander Papageorgiou-Venetas, Städte und Landschaften in Griechenland zur Zeit König Ottos (1833-1862) : eine Periegese von Friedrich Stauffert, Mainz 2008.
Αλέξανδρος Παπαγεωργίου-Βενέτας, Πόλεις και μνημεία στην Ελλάδα του Όθωνος: Κριτική θεώρηση και σχολιασμός μιας μαρτυρίας του Friedrich Stauffert, Αθήνα 2010.
Hans R. Goette, Ferdinand Pajor, «Eduard Schaubert's Travel Notes On Southern Euboea In May 1847», Mediterranean Archaeology and Archaeometry 10 (2010).
Τοποθεσία
Πολιτικό Νοσοκομείο και προτομή Eduard Schaubert
Οδός Ακαδημίας 50
Αθήνα
