Πολιτικό Νοσοκομείο και προτομή Eduard Schaubert
Ο Gustav Eduard Schaubert (Εδουάρδος Σάουμπερτ, 1804-1860) υπήρξε Γερμανός αρχιτέκτονας που δραστηριοποιήθηκε στην Ελλάδα κατά τα πρώτα χρόνια της ανεξαρτησίας της. Γεννήθηκε στο Breslau της πρωσικής Σιλεσίας (σήμερα ανήκει στην Πολωνία και ονομάζεται Wroclaw) και σπούδασε στην Ακαδημία Αρχιτεκτονικής του Βερολίνου (Berliner Bauakademie), όπου υπήρξε μαθητής του σημαντικότερου ίσως Γερμανού νεοκλασικού αρχιτέκτονα Karl Friedrich Schinkel (1781-1841) και συμφοιτητής του Έλληνα αρχιτέκτονα Σταμάτιου Κλεάνθη (1802-1862).
Μετά το πέρας των σπουδών τους, οι δύο φίλοι αποφάσισαν να έρθουν στην Ελλάδα που είχε μόλις απελευθερωθεί από την Τουρκική κατοχή, προκειμένου να λάβουν μέρος στο έργο της ανοικοδόμησης της χώρας, υπό τον πρώτο Κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια.
Το 1831 εγκαταστάθηκαν στην Αθήνα, όπου προχώρησαν στη συστηματική τοπογράφηση της πόλης και στη συνέχεια συνέταξαν την πολεοδομική τους πρόταση, εν όψει της πιθανής εγκατάστασης εκεί της πρωτεύουσας του νεοπαγούς κράτους. Το σχέδιό τους, που αποτελούσε εφαρμογή των ιδεών της νεοκλασικής-ρομαντικής πολεοδομικής σχολής, με βασικά στοιχεία τον γεωμετρικό σχεδιασμό, τον λειτουργικό προγραμματισμό και την ορθολογιστική χρήση του χώρου, σε συνδυασμό με τις ιστορικές αναφορές, εγκρίθηκε το 1833 από την Βαυαρική Αντιβασιλεία, που είχε εν τω μεταξύ αναλάβει τα ηνία του κράτους, εν ονόματι του ανήλικου Βασιλιά Όθωνα [*]. Παρά τις κατοπινές αναθεωρήσεις (κυρίως από τον Βαυαρό αρχιτέκτονα Leo von Klenze), αρκετές από τις βασικές γραμμές του σχεδίου Κλεάνθη-Schaubert (όπως είθισται να αποκαλείται) παρέμειναν σε ισχύ και ανιχνεύονται μέχρι σήμερα στον ιστό της σύγχρονης Αθήνας.
Στο διάστημα της παραμονής του στην Ελλάδα, ο Schaubert συνέβαλε επίσης στην εκπόνηση των πολεοδομικών σχεδίων του Πειραιά και της Ερέτριας, πραγματοποίησε αρχαιολογικές εργασίες, κυρίως στην Ακρόπολη (αποκαλύπτοντας μεταξύ των άλλων ότι οι αρχαίοι ναοί έφεραν χρώματα και συμμετέχοντας στην αναστήλωση του Ναού της Απτέρου Νίκης), ενώ σχεδίασε παράλληλα και αρκετές οικοδομές. Το 1850 επέστρεψε στην πατρίδα του, όπου και πέθανε, δέκα χρόνια αργότερα.
Το όνομά του δόθηκε σε δύο οδούς της Αθήνας (στα Πατήσια) και του Πειραιά (στα Καμίνια), σε ανάμνηση της συμβολής του στον πολεοδομικό τους σχεδιασμό, ενώ τον Φεβρουάριο του 1974 τοποθετήθηκε στο προαύλιο του Πνευματικού Κέντρου του Δήμου Αθηναίων η προτομή του, έργο του αξιόλογου Έλληνα γλύπτη Φάνη Σακελλαρίου.
Σημειωτέον ότι το νεοκλασικό κτίριο ενώπιον του οποίου βρίσκεται η προτομή, είχε θεμελιωθεί το 1836 ως Πολιτικό Νοσοκομείο (σε αντιδιαστολή με το προηγηθέν Στρατιωτικό Νοσοκομείο στου Μακρυγιάννη), βάσει σχεδίων του Γερμανού αρχιτέκτονα Friedrich Stauffert, που τροποποιήθηκαν πιθανότατα από τον ίδιο τον Schaubert, ενώ την τελική ευθύνη της οικοδομής είχε αναλάβει ο Δανός αρχιτέκτονας Christian Hansen, που προέβη επίσης σε κάποιες τροποποιήσεις. Στην ανέγερσή του νοσοκομείου είχαν συμβάλει με δωρεές, μεταξύ άλλων, ο Όθωνας και ο πατέρας του Λουδοβίκος της Βαυαρίας, καθώς και πολλοί ευκατάστατοι Έλληνες και ξένοι.
Στις αρχές της δεκαετίας του 1970, ο περιβάλλων μαντρότοιχος και οι προσθήκες κατεδαφίστηκαν και το κτίριο, ανακαινισμένο και με τις απαραίτητες μετατροπές (βάσει σχεδίων του αρχιτέκτονα Κίμωνα Λάσκαρη), στεγάζει έκτοτε το Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων και το Θεατρικό Μουσείο.
