Στρατιωτικό Νοσοκομείο («Μακρυγιάννη»)

Aus goethe.de
Wechseln zu: Navigation, Suche
Στρατιωτικό Νοσοκομείο («Μακρυγιάννη»). Φωτογραφία: Λεωνίδας Καλλιβρετάκης © Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών

Το πρώτο Στρατιωτικό Νοσοκομείο των Αθηνών οικοδομήθηκε στους νότιους πρόποδες της Ακρόπολης, μεταξύ των ετών 1834-1836, βάσει σχεδίων του Γερμανού στρατιωτικού μηχανικού βαρώνου Wilhelm von Weiler, λειτούργησε ως κτίριο χωροφυλακής και σήμερα φιλοξενεί το Κέντρο Μελετών Ακροπόλεως.

Στρατιωτικό Νοσοκομείο («Μακρυγιάννη»). Φωτογραφία: Λεωνίδας Καλλιβρετάκης © Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών

Απέναντι από την οικία του στρατηγού Μακρυγιάννη, το πρωτοποριακό κτίριο, γνωστό και ως κτίριο Weiler, ξεχωρίζει για τα τοξωτά ανοίγματά του, τα οποία δίνουν μια αίσθηση βυζαντινής τεχνοτροπίας.

Ο Weiler εμπνεύστηκε τη σύνθεσή του κτιρίου από τον Γερμανικό Νεο-Ρομαντισμό (Rundbogenstil), που έλαβε την ονομασία του από τέτοιου τύπου τοξωτά ανοίγματα, τα οποία αποτελούσαν ένα από τα βασικότερα χαρακτηριστικά του. Το αρχιτεκτονικό αυτό ρεύμα έκανε την εμφάνισή του στη Γερμανία του 19ου αιώνα ως απάντηση στο νεοκλασικό και το νεογοτθικό στυλ, μέσω της επιστροφής σε πρότυπα της ύστερης αρχαιότητας και του πρώιμου ρωμανικού και βυζαντινού μεσαίωνα.

Στρατιωτικό Νοσοκομείο («Μακρυγιάννη»). Φωτογραφία: Λεωνίδας Καλλιβρετάκης © Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών

Είναι ενδιαφέρον ότι το κτίριο Weiler έχει ομοιότητες με εμβληματικά κτίρια της ίδιας αρχιτεκτονικής άποψης εκείνης περιόδου, όπως το Πολυτεχνείο της Καρλσρούης (Karlsruhe Polytechnische Schule) που σχεδιάστηκε το 1828 από τον πρωτοπόρο του ρεύματος αυτού Heinrich Hübsch (1795-1863) και η Κρατική Βιβλιοθήκη του Μονάχου (Bayerische Staatsbibliothek) που σχεδιάστηκε το 1831 από τον Friedrich von Gärtner (1791–1847), αλλά και με το Λοιμοκαθαρτήριο της Σύρου, έργο επίσης του Weiler, o οποίος ανήκε στην ομάδα των τεχνικών που συνόδευσαν τον Όθωνα στην Ελλάδα.

Στρατιωτικό Νοσοκομείο («Μακρυγιάννη»). Φωτογραφία: Λεωνίδας Καλλιβρετάκης © Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών

Έναν αιώνα μετά τη λειτουργία του ως νοσοκομείο, το κτίριο παραχωρήθηκε στη χωροφυλακή κι αποτέλεσε πεδίο αιματηρών συγκρούσεων κατά τα γεγονότα του Δεκεμβρίου 1944.

Το 1977 περιήλθε στο Υπουργείο Πολιτισμού και, αφού αποκαταστάθηκε και εν συνεχεία κινδύνευσε να κατεδαφιστεί, εντάχθηκε τελικώς στον ενιαίο χώρο που στεγάζει το νέο Μουσείο της Ακρόπολης.

Otto Friedrich Ludwig von Wittelsbach

Ο Όθων (Otto Friedrich Ludwig von Wittelsbach, 1815-1867), ήταν δευτερότοκος γιος του Βασιλιά της Βαυαρίας Λουδοβίκου Α΄, ενός από τους ελάχιστους Ευρωπαίους μονάρχες που είχε υποστηρίξει εξαρχής την Ελληνική Επανάσταση του 1821 κατά της Οθωμανικής κυριαρχίας. Μετά την αναγνώριση της ανεξαρτησίας της Ελλάδας από τις τότε Μεγάλες Δυνάμεις (Αγγλία, Γαλλία και Ρωσία), οι τελευταίες επέλεξαν το 1832, κατά την Συνδιάσκεψη του Λονδίνου, τον Όθωνα ως Βασιλιά του νεοσύστατου Ελληνικού Βασιλείου.

Ο μόλις 17χρονος νέος μονάρχης αποβιβάστηκε στο Ναύπλιο το 1833, συνοδευόμενος από βαυαρικά στρατεύματα. Δεδομένου ότι ήταν ανήλικος, στο διάστημα 1833-1835 επιτροπευόταν από μια τριμελή βαυαρική Αντιβασιλεία, ενώ βαυαροί αξιωματούχοι κατέλαβαν επίσης σημαντικές θέσεις στο στρατό και στην δημόσια διοίκηση (η αποκαλούμενη "Βαυαροκρατία"). Κατά την πρώτη δεκαετία, η βασιλική εξουσία ασκήθηκε χωρίς περιορισμούς (απόλυτη μοναρχία), αλλά με την Επανάσταση του 1843, ο Όθωνας εξαναγκάστηκε να δεχθεί την απομάκρυνση όλων των Βαυαρών από τον κρατικό μηχανισμό και την ψήφιση Συντάγματος, τις διατάξεις του οποίου ωστόσο επιχειρούσε, ευκαιρίας δοθείσης, να παρακάμπτει. Επί της βασιλείας του τέθηκαν οι βάσεις του νεοελληνικού κράτους, εντούτοις, παρά τις ειλικρινείς του προθέσεις έναντι της Ελλάδας και τους ρομαντικούς του οραματισμούς, ο Όθωνας φάνηκε να μην διαθέτει τις πνευματικές και πολιτικές ικανότητες που απαιτούσαν οι καιροί.

Οι αλυτρωτικές του βλέψεις για την απελευθέρωση των Ελλήνων που παρέμεναν στην Οθωμανική επικράτεια, χωρίς να μεριμνήσει για την δημιουργία προηγουμένως των κατάλληλων προϋποθέσεων, τόσο από πλευράς οργάνωσης και ανάπτυξης της χώρας, όσο και από πλευράς διπλωματικών κινήσεων, τον έφεραν σε αντιδικία με ορισμένες από τις Μεγάλες Δυνάμεις, ιδίως κατά την εποχή του Κριμαϊκού πολέμου. Συχνά επίσης ήρθε σε σύγκρουση με τους υπηκόους του, λόγω της αυταρχικής άσκησης της εξουσίας, των αυθαιρεσιών και των διώξεων των πολιτικών αντιπάλων του θρόνου. Σημαντικό εξάλλου πρόβλημα υπήρξε και η απουσία τέκνων από τον γάμο του με την πριγκίπισσα Αμαλία του Ολτεμπουργκ, απουσία που άφηνε εκκρεμές το ζήτημα της μελλοντικής διαδοχής του. Μια σειρά αιματηρών εξεγέρσεων που κατέληξαν στην Επανάσταση του 1862, τον εξανάγκασαν να εγκαταλείψει την Ελλάδα και να επιστρέψει στη Βαυαρία, όπου και πέθανε πέντε χρόνια αργότερα, σε ηλικία 53 ετών.

Ενδεικτική Βιβλιογραφία

Heinrich Hübsch, In welchem Style sollen wir bauen?, Karlsruhe 1828.

«Διάταγμα περί σχηματισμού του σώματος του μηχανικού και των σκαπανέων», Εφημερίς της Κυβερνήσεως του Βασιλείου της Ελλάδος 30 (1838).

Α. Πετσάλης, Συλλογή απάντων των Νόμων, Διαταγμάτων, Διαταγών του Στρατού, κτλ., από του έτους 1833 μέχρι τέλους του 1840, Αθήνα 1842.

Hans Moninger, Friedrich von Gärtner’s Originalpläne und Studien, Μόναχο 1882.

Klaus Eggert, Friedrich von Gaertner: Der Baumeister König Ludwigs I, Μόναχο 1963.

Wolf Seidl, Bayern in Griechenland: Die Geschichte eines Abenteuers, Μόναχο 1965.

Βόλφ Ζάιντλ, Βαυαροί στην Ελλάδα - Η γένεση του νεοελληνικού κράτους και το καθεστώς του Όθωνα, Αθήνα [1984].

Ιωάννης Τραυλός, Αγγελική Κόκκου, «Πολεοδομία και Αρχιτεκτονική», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τ. 13ος, Αθήνα 1977.

Ιωάννης Τραυλός, Αγγελική Κόκκου, Ερμούπολη - Η δημιουργία μιας νέας πόλης στη Σύρο στις αρχές του 19ου αιώνα, Αθήνα 1980.

Δημήτρης Φιλιππίδης, Νεοελληνική Αρχιτεκτονική, Αθήνα 1984.

«Ένα κόσμημα της Αθήνας ξαναβρίσκει τη λάμψη του», εφημερίδα Το Βήμα, 7 Οκτωβρίου 1984.

Έλενα Δ. Χατζηιωάννου, «Ένα μουσείο γεννιέται», εφημερίδα Το Βήμα, 16 Φεβρουαρίου 1985.

Carolyn Krebber, Der Bau der Bayerischen Staatsbibliothek in München von Friedrich von Gärtner, Μόναχο 1987.

Κώστας Η. Μπίρης, Αι Αθήναι από του 19ου εις τον 20ον αιώνα, Αθήνα 3η έκδ. 1996.

Siehe Ulrich Pfammatter, Die Erfindung des modernen Architekten, Basel 1997.

Kathleen Curran, The Romanesque Revival: Religion, Politics, and Transnational Exchange, Pennsylvania University Park 2003.

Αντωνης Καρκαγιαννης, «H κραυγή των ερειπίων», εφημερίδα Καθημερινή, 27 Νοεμβρίου 2005.

«Πρόβα τζενεράλε στο Κτίριο Βάιλερ», εφημερίδα Το Βήμα, 4 Ιουλίου 2006.

Μαρία Θέρμου, «Η μάχη του Μακρυγιάννη στους σοβάδες», εφημερίδα Το Βήμα, 8 Σεπτεμβρίου 2010.


Τοποθεσία

Στρατιωτικό Νοσοκομείο («Μακρυγιάννη»)
Οδός Μακρυγιάννη 2-4
Αθήνα