Ανώτατη Στρατιωτική Διοίκηση Ελλάδας

Το κέντρο της γερμανικής κατοχικής εξουσίας στην Ελλάδα ήταν το Μέγαρο του Μετοχικού Ταμείου Στρατού στην καρδιά της Αθήνας.

Από τα κορυφαία δείγματα αρχιτεκτονικής δημοσίων κτιρίων της εποχής του Μεσοπολέμου, το Μέγαρο είναι το μεγαλύτερο μέχρι σήμερα κτίριο της Αθήνας. Έργο των αρχιτεκτόνων Βασιλείου Κασσάνδρα (1904-1973) και Λεωνίδα Μπόνη (1896-1963), απόφοιτων της Σχολής Καλών Τεχνών του Παρισιού, φέρει στοιχεία ανανεωμένου ευρωπαϊκού κλασικισμού και δείγματα Art Deco.

Άρχισε να χτίζεται το 1928, στο πλαίσιο ανάπλασης του πολεοδομικού ιστού της πρωτεύουσας και, από τις αρχές της δεκαετίας του 1930, στέγασε το Μετοχικό Ταμείο του Ελληνικού Στρατού. Όταν ολοκληρώθηκε η ανέγερσή του το 1938, κάλυπτε ένα ολόκληρο οικοδομικό τετράγωνο, προσφέροντας χώρους για πλούσια εμπορική και κοινωνική δραστηριότητα.

Μαζί με το Φρουραρχείο Πόλης (Stadtkommandantur), το Μέγαρο αποτελούσε το εμβληματικότερο σημείο της παρουσίας των γερμανικών δυνάμεων στο πολεοδομικό συγκρότημα της Αθήνας.

Λόγω της κεντρικής του θέσης, του όγκου και της διαρρύθμισής του, επιλέχθηκε από τις γερμανικές δυνάμεις για να στεγάσει τα ανώτατα διοικητικά κλιμάκια του κατοχικού στρατιωτικού μηχανισμού.

Εκεί εγκαταστάθηκαν τα κεντρικά γραφεία και οι υπηρεσίες του Ανώτατου Στρατιωτικού Διοικητή Ελλάδας (Militärbefehlshaber Griechenlands), θέση που έως το τέλος της Κατοχής κατείχε ο στρατηγός της Αεροπορίας, Βίλχελμ Σπάιντελ (Wilhelm Speidel).

Στο ισόγειο του κτιρίου, αξιοσημείωτο είναι το θρυλικό Καφέ Ζόναρς (Zonar’s), του οποίου τα εγκαίνια τον Δεκαπενταύγουστο του 1940 συνέπεσαν με τον τορπιλισμό του καταδρομικού Έλλη στο λιμάνι της Τήνου. Το κοσμοπολίτικο Καφέ δεν άργησε να γίνει το αγαπημένο ζαχαροπλαστείο των Γερμανών και, μερικά χρόνια μετά την Απελευθέρωση, εξελίχτηκε σε προσφιλές στέκι της πολιτικής, καλλιτεχνικής και κοσμικής Αθήνας.

Στην γωνία απέναντι από το Μέγαρο στεγάστηκε το Περιφερειακό Φρουραρχείο 817 (Feldkommandantur 817), η στρατιωτική διοίκηση της ευρύτερης περιοχής της Αττικής. Τα δύο κτίρια συνδέονταν με μια εναέρια ξύλινη γέφυρα πάνω από την οδό Αμερικής, για να μην ενοχλούνται από την κυκλοφορία των οχημάτων.

Ολόκληρο το συγκρότημα ανακηρύχθηκε το 1994 διατηρητέο ιστορικό μνημείο.