Η βίλα Αλλατίνι χτίστηκε το 1888 ως εξοχική κατοικία του Ιταλοεβραίου Καρόλου Αλλατίνι.
Μια από τις σημαντικότερες οικογένειες της πόλης, η οικογένεια Αλλατίνι (Allatini) ήδη από το 1796 είχε ιδρύσει μαζί με την οικογένεια Μοδιάνο (Modiano) τον Εμπορικό Οίκο Αλλατίνι – Μοδιάνο. Ο Οίκος διατηρήθηκε έως το 1868, διακρινόμενος για το εμπόριο δημητριακών, καπνού, υφασμάτων και άλλων αγαθών. Η συνεργασία τους με μεγάλες δυτικοευρωπαϊκές επιχειρήσεις - που περιλάμβανε για παράδειγμα τον εφοδιασμό των αγορών καπνού για λογαριασμό γαλλικών, ιταλικών και αυστριακών εταιρειών - εδραίωσε την οικονομική τους δύναμη για περισσότερο από έναν αιώνα όχι μόνο στη Θεσσαλονίκη, αλλά σε ολόκληρη την Οθωμανική Αυτοκρατορία.
Η έπαυλη Αλλατίνι οικοδομήθηκε στο βορειοανατολικό άκρο της συνοικίας Χαμιδιέ (Hamidiye), στο κέντρο ενός μεγάλου οικοπέδου, το οποίο σχηματίζει μια μεγάλη αυλή ανάμεσα στους αγρούς και στους αμπελώνες της περιοχής. Παρά τις κατά καιρούς τροποποιήσεις που υπέστη, διατηρεί τον εντυπωσιακό της χαρακτήρα ως η μεγαλύτερη και πολυτελέστερη βίλα της πόλης.
Η κάτοψη του κτιρίου είναι σχήματος Π και αποτελείται από ένα κεντρικό κυβόμορφο κτίσμα και δύο μικρότερα στις στενές πλευρές. Η σύνθεση των κτιρίων στο ισόγειο ενισχύεται από τον ανοιχτό εξώστη που έχει θέα τη θάλασσα, ενώ άλλος εξώστης στην απέναντι πλευρά βλέπει στο εσωτερικό της αυλής. Το 1937, κατασκευάστηκαν δύο νέες πτέρυγες, με αποτέλεσμα να παραμείνουν ελεύθερες μόνο οι κύριες όψεις του κτιρίου.
Τα πλευρικά κτίσματα τονίζουν τον κατακόρυφο άξονα του κεντρικού κτίσματος, σε συνδυασμό με το κλιμακοστάσιο, το μπαλκόνι του πρώτου ορόφου και τα διαφοροποιημένα ανοίγματα. Σε όλες τις όψεις του κτιρίου οι όροφοι χωρίζονται από τούβλινες διακοσμητικές ταινίες, ενώ όλα τα παράθυρα είναι τοποθετημένα συμμετρικά ως προς τον άξονα της εισόδου.
Η βίλα απέκτησε φήμη και ως το σπίτι-φυλακή του Αβδούλ-Χαμίτ Β΄, μετά το πραξικόπημα των Νεότουρκων και την αποτυχημένη αντεπανάστασή του. Αφού ανατράπηκε, ο σουλτάνος με το χαρέμι, τους πιστούς αξιωματικούς και υπηρέτες του, μεταφέρθηκαν σιδηροδρομικώς με ισχυρή στρατιωτική συνοδεία από την Κωνσταντινούπολη στη Θεσσαλονίκη. Εκεί έμεινε σε κατ’ οίκον περιορισμό στη βίλα Αλλατίνι από το 1909 έως το 1912 και λίγο πριν την απελευθέρωση της πόλης από τον Ελληνικό Στρατό εσπευσμένα μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη. Η άφιξη του έκπτωτου σουλτάνου στη Θεσσαλονίκη εξήψε την περιέργεια των κατοίκων, οι οποίοι συνέρρεαν έξω από τη βίλα για να δουν τον σουλτάνο και τα μέλη της ακολουθίας του.
Το 1926, στην έπαυλη στεγάστηκε το νεοϊδρυθέν Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης και στη συνέχεια μία μονάδα υγειονομικού, αφού το Πανεπιστήμιο μεταφέρθηκε στο κτίριο της Οθωμανικής Δημόσιας Προπαρασκευαστικής Σχολής (Ιdadiye), δηλαδή το σημερινό παλαιό κτίριο της Φιλοσοφικής Σχολής.
Κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, η βίλα χρησιμοποιήθηκε ως παράρτημα του στρατιωτικού νοσοκομείου και αργότερα αποτέλεσε την έδρα της Νομαρχίας Θεσσαλονίκης.
Τοποθεσία
Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας
Λεωφόρος Βασιλίσσης Όλγας 198
Θεσσαλονίκη
