Έπαυλη «Ατλαντίς»
Η διώροφη έπαυλη «Ατλαντίς», στη διασταύρωση των οδών Πεσμαζόγλου και Εμμανουήλ Μπενάκη στην Κηφισιά, οικοδομήθηκε το 1897, βάσει σχεδίων του αρχιτέκτονα Ernst Ziller.
Η Κηφισιά υπήρξε από την αρχαιότητα ένας προσφιλής τόπος αναψυχής των Αθηναίων. Στα νεότερα χρόνια, αποφασιστικό ρόλο στην ανάπτυξή της έπαιξε η σιδηροδρομική της σύνδεση με την Αθήνα το 1885. Έκτοτε αυξήθηκε ο ρυθμός ανέγερσης επαύλεων, αλλά και ξενοδοχείων, εν μέσω πυκνών κήπων, κυρίως στην περιοχή ανατολικά και βόρεια του σιδηροδρομικού σταθμού, ούτως ώστε το προάστιο να χαρακτηριστεί ως «το μυρωμένο Saint-Cloud των Αθηνών». [2*]
Η συγκεκριμένη βίλα που εξετάζουμε εδώ, ανεγέρθηκε για λογαριασμό του καταγόμενου από τη Σύρο επιχειρηματία και δημοσιογράφου Σόλωνα Βλαστού (1853-1927), ο οποίος είχε μεταναστεύσει στην Αμερική και είχε εκδώσει εκεί το 1894 την πρώτη ελληνική εφημερίδα της Νέας Υόρκης, με τον τίτλο Ατλαντίς (εξ ου και η ονομασία της έπαυλης).
Στην περίπτωση της «Ατλαντίδας», ο Ziller σχεδίασε ένα εκλεκτικιστικό κτίριο, όπου τα νεοκλασικά στοιχεία συνδυάζονται με ρομαντικά, στο πνεύμα της λεγόμενης «γραφικής» αρχιτεκτονικής. Η αδρή εμφανής λιθοδομή αποπνέει ένα «rustic» ύφος, που αρμόζει στο κλίμα της εξοχικής βίλας. Tο φαρδύ προστώο του ισογείου, που εκτείνεται απ’ άκρου σ’ άκρο της πρόσοψης, με πέντε τοξωτά ανοίγματα, προσφέρει την απαραίτητη για τον μεσογειακό ήλιο σκιά και ταυτόχρονα στηρίζει τον εξώστη του ορόφου, ο οποίος περικλείεται από δύο ευμεγέθη σταυροθόλια.
Η πλούσια διακόσμηση περιλαμβάνει δύο πήλινα αγάλματα, ένθεν κακείθεν του κεντρικού ανοίγματος του εξώστη με την αετωματική επίστεψη, οροφογραφίες στα σταυροθόλια και νέο-πομπηιανές τοιχογραφίες στον εξωτερικό τοίχο του ισογείου, ενώ στον τοίχο του ορόφου εκτυλίσσεται μια συνεχής ζωγραφιστή ζωφόρος με ανάλαφρη θεματική, όπου τα φυτικά στοιχεία συμπλέκονται με χαρωπούς ερωτιδείς.
Η «Ατλαντίς» αναπαλαιώθηκε στις αρχές του 21ου αιώνα (από το γραφείο μελετών των Γιώργου Παπαδόπουλου και Παντελή Αργυρού). Ακριβώς δίπλα στην «Ατλαντίδα, επί της οδού Πεσμαζόγλου 12, ο Ziller είχε οικοδομήσει την ίδια περίπου εποχή άλλη μια έπαυλη, γνωστή ως «Villa Rose», στην οποία κατοίκησε ο ίδιος για ένα διάστημα, και στη συνέχεια την πούλησε στην οικογένεια Καλαμάρη. Η έπαυλη αυτή που, όπως προκύπτει και από τα αρχιτεκτονικά σχέδια, είχε αρκετά κοινά στοιχεία με την «Ατλαντίδα», ανακαινίστηκε ριζικά το 1964 από τους νέους της ιδιοκτήτες (βάσει μελέτης του Κωνσταντίνου Στάικου) και υπάρχει ακόμη, αλλά η πυκνή βλάστηση του περιβάλλοντος κήπου δεν επιτρέπει την οπτική επαφή με το κτίριο. [3*]
