Μνημείο Julia von Nordenflycht
Η βαρώνη Julia von Nordenflycht (Ιουλία Νορδενπφλιχ / Νορντενπφλυχτ) υπήρξε Γερμανίδα κυρία επί των τιμών της βασίλισσας Αμαλίας. Γεννήθηκε το 1787 στο Minden της Πρωσίας, από οικογένεια κρατικών αξιωματούχων. Ήταν μικρανεψιά της διάσημης ποιήτριας και πρώιμης «φεμινίστριας» Charlotte von Nordenflycht, ενώ έγραψε και η ίδια ποιήματα που της εξασφάλισαν μια σελίδα στην τρίτομη εγκυκλοπαίδεια της Γερμανικής λογοτεχνίας του Schindel (1825). Συμμετείχε επίσης στην ομάδα που μετέφρασε τα Άπαντα του Byron στα Γερμανικά (1828).
Όταν η πριγκίπισσα Αμαλία του Ολδεμβούργου έχασε σε μικρή ηλικία τη μητέρα της, η Nordenflycht προσλήφθηκε ως παιδαγωγός της και έμεινε κοντά της για τα είκοσι δύο επόμενα χρόνια. Μετά τον γάμο της Αμαλίας με τον βασιλιά Όθωνα, τους ακολούθησε ως κυρία επί των τιμών το Φεβρουάριο του 1837 στην Αθήνα, όπου και παρέμεινε ως το τέλος της ζωής της.
Εγκαταστάθηκε μαζί με το βασιλικό ζεύγος στην οικία Δεκόζη-Βούρου της πλατείας Κλαυθμώνος, που χρησίμευσε ως προσωρινή βασιλική κατοικία κατά το διάστημα 1837-1843, ώσπου να οικοδομηθούν τα οριστικά ανάκτορα (η σημερινή Βουλή). Η Δανέζα Christiane Lüth, σύζυγος του προτεστάντη ιεροκήρυκα της Αμαλίας [3*] την θυμάται ως μια «ηλικιωμένη κυρία που οι Έλληνες αποκαλούσαν ‘νταντά της βασίλισσας’», η οποία «ήταν ακούραστη», προσπαθώντας να βοηθήσει όσους μπορούσε.
Παρά την προχωρημένη για τα τότε δεδομένα ηλικία της (υπερπεντηκοντούτις) συνόδευσε επανειλημμένα τη νεαρή βασίλισσα κατά τις περιοδείες της στις επαρχίες του αρτισύστατου Βασιλείου, επισκεπτόμενη μαζί της όχι μόνο τις προσιτές δια θαλάσσης παράλιες πόλεις και τα νησιά, αλλά και το εσωτερικό της ηπειρωτικής χώρας (Καρπενήσι, Τρίπολη, Ανδρίτσαινα, Καρύταινα κ.τ.λ.), έφιππη μέσα από δύσβατα μονοπάτια, «εις πολυημέρους αναβάσεις επί των αποτόμων ορεινών ράχεων, δια μέσου μεγαλοπρεπούς και επιβλητικής φύσεως και εις καθόδους δια κρημνών και αβύσσων», διανυκτερεύοντας σε ευάερες καλύβες χωρικών και σκοτεινά κελιά μοναστηριών, άλλοτε τρέμοντας «εκ της βροχής και του ψυχρού ανέμου» και άλλοτε υποφέροντας στους 32 βαθμούς υπό σκιάν, οπότε «αναλύονται αι σκέψεις και αι πνευματικαί μας δυνάμεις εις βαθμόν, ώστε να μη μένη τίποτε στερεόν», χωρίς να αποφύγει άλλωστε ατυχήματα και ασθένειες.
Η πυκνή αλληλογραφία της Nordenflycht με την φίλη της von Sahorst (δημοσιευμένη στα γερμανικά το 1845 και μεταφρασμένη στα ελληνικά το 1922), αποτελεί γλαφυρή και πλούσια πηγή πληροφοριών και εικόνων των πρώτων ετών της μετεπαναστατικής Ελλάδας. Από την πρώτη στιγμή εξάλλου προσπάθησε να μάθει ελληνικά, τα οποία, κατά την Αμαλία, μιλούσε «χωρίς να διστάζει και όπως-όπως», ενώ ενδιαφέρον έχει και η υιοθέτηση της κριτικής έναντι της «βαυαροκρατίας», όπως την μεταφέρει στη φίλη της : «’Αλλά’, λέγουσι οι Έλληνες, ‘διατί να διοικώμεθα υπό Βαυαρού υπαλλήλου; Δεν γνωρίζωμεν ημείς κάλλιον των ξένων τον τόπον μας και τας ανάγκας του;’».
Ο θάνατός της Nordenflycht, στις 10 Ιουλίου 1842 (ν.η.), προκάλεσε ευρύτερη συγκίνηση, καθώς ήταν αγαπητή και δεν είχε δώσει αφορμές δυσαρέσκειας, αποφεύγοντας οιανδήποτε ανάμιξη σε αυλικές δολοπλοκίες. Σε δημοσιεύματα του αθηναϊκού τύπου, επαινέθηκαν τα προτερήματά της, μεταξύ των οποίων η «χρηστή και καλοκάγαθος διαγωγή της, η καλοσύνη και η φιλανθρωπία της», ενώ υπογραμμίστηκε ότι «ηγάπα τους Έλληνας ουχί δια των λόγων, αλλά δια της καρδίας», και ότι υπήρξε «υπέρμαχος των Ελληνίδων», τις οποίες προσπάθησε να δραστηριοποιήσει οργανωμένα στο δημόσιο χώρο, μέσα από εταιρείες αγαθοεργίας, μια πρωτοβουλία ρηξικέλευθη για τα ως τότε ήθη του τόπου. Η απώλεια υπήρξε ιδιαίτερα οδυνηρή για την Αμαλία. Γράφοντας «με βαριά καρδιά και τον πόνο να την πνίγει», στον πατέρα της, τον Μεγάλο Δούκα Παύλο Φρειδερίκο Αύγουστο του Ολδεμβούργου, υπογράμμιζε το κενό «που τίποτε δεν θα αναπληρώσει», βιώνοντας κατ’ ουσίαν μια δεύτερη ορφάνια, καθώς η Nordenflycht την αγαπούσε «όσο μια μητέρα μπορεί να αγαπήσει το παιδί της».
Την κηδεία της παρακολούθησαν οι αυλικοί, τα μέλη της κυβέρνησης και του Συμβουλίου της Επικρατείας, καθώς και πλήθος κόσμου, ενώ επικήδειους εκφώνησαν ο ιεροκήρυκας της Αμαλίας Asmus Heinrich Friedrich Lüth και ο Δανός πάστορας Christen Madsen Oersted.
Στον τάφο της ανεγέρθηκε ένα απέριττο μνημείο σχεδιασμένο από τον Δανό αρχιτέκτονα Christian Hansen. [4*] Αποτελείται από έναν τρίφυλλο μνημειακό εραλδικό σταυρό (croix tréflée) με γοτθική διακόσμηση, στη μια πλευρά του οποίου είναι χαραγμένο το όνομά της και στην άλλη ένα απόσπασμα από την Αποκάλυψη του Ιωάννη: «Selig sind die Todten, die in dem Herrn Sterben» («Μακάριοι οι νεκροί οι εν Κυρίω αποθνήσκοντες»). [5*]
Ο Γερμανός γλύπτης Christian Siegel (1803-1883) που ζούσε τότε στην Αθήνα, σμίλεψε την προτομή της Nordenflycht για το μπουντουάρ της Αμαλίας. Σημειωτέον ότι ο τάφος του Siegel, που υπήρξε στη συνέχεια ένας από τους πρώτους καθηγητές της Σχολής Καλών Τεχνών, βρίσκεται σήμερα επίσης σε λίγων μέτρων απόσταση από εκείνον της Nordenflycht.
