Πολυκατοικία Πεσμαζόγλου

Aus goethe.de
Wechseln zu: Navigation, Suche
Πολυκατοικία Πεσμαζόγλου. Φωτογραφία: Λεωνίδας Καλλιβρετάκης © Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών

H πρώτη πολυκατοικία της Αθήνας, της οποίας σήμερα σώζεται μόνο μία από τις δύο πτέρυγες, οικοδομήθηκε το 1893 βάσει σχεδίων του αρχιτέκτονα Ερνέστου Τσίλερ (Ernst Ziller).

Το επιβλητικό τετραώροφο μέγαρο, ιδιοκτησία του τραπεζίτη και πολιτικού Ιωάννη Πεσμαζόγλου (1857-1906), χτίστηκε με την προοπτική τα πολυτελή διαμερίσματά του να ενοικιάζονται προσωρινά σε επισκέπτες από το εξωτερικό. Οπότε και στην κατασκευή του αξιοποιήθηκε η τεχνολογία αιχμής της εποχής, όπως ανελκυστήρες και κεντρική θέρμανση, αλλά και στοιχεία που συνήθιζε να χρησιμοποιεί ο Τσίλερ, όπως κίονες από χυτοσίδηρο.

Πολυκατοικία Πεσμαζόγλου. Φωτογραφία: Λεωνίδας Καλλιβρετάκης © Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών

Το εσωτερικό του περιλάμβανε ευρύχωρα διαμερίσματα με μεγάλους διαδρόμους ύψους έως και τεσσεράμισι μέτρων. Στο εξωτερικό του, το κτίριο δεν διαθέτει πλούσια διακόσμηση, παρόλο που ακολουθεί τα πρότυπα των πολυκατοικιών εκλεκτικιστικού ρυθμού που κυριαρχούσαν τότε στην Ευρώπη.

Με το κτίριο αυτό και τα σύγχρονά του, το «Νέο Αρσάκειο» επί της οδού Σταδίου και το «Μέγαρο Σλήμαν-Μελά» στην οδό Πανεπιστημίου, ο Τσίλερ εισήγαγε την μεγάλη κλίμακα οικοδομών «εκμετάλλευσης» στην Αθήνα του 1900.

Πολυκατοικία Πεσμαζόγλου. Φωτογραφία: Λεωνίδας Καλλιβρετάκης © Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών

Η δυτική πτέρυγα του μεγάρου κατεδαφίστηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1960 και έτσι χάθηκε το τμήμα εκείνο που ξεχώριζε από το συνολικό οικοδόμημα: η εξαγωνική φολιδωτή κωνική στέγη που δημιουργούσε την εντύπωση πύργου στη γωνία της λεωφόρου Βασιλίσσης Σοφίας και Ηρώδου Αττικού.

Επιβιώνει ωστόσο η ανατολική πτέρυγα ως αυτοτελής πολυκατοικία, η οποία φιλοξένησε, μεταξύ άλλων, και το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών στα πρώτα του βήματα, ενώ σήμερα στεγάζει την Αυστριακή Πρεσβεία.

Ιωάννης Πεσμαζόγλου

Πρωτοπόρος στην κατασκευή πολυκατοικιών στην Αθήνα, μεταξύ άλλων, ο Ιωάννης Πεσμαζόγλου (1857-1906) που διακρίθηκε ως τραπεζίτης και ως πολιτικός ξεκίνησε την καριέρα του στην τράπεζα Credit Lyonnais στη γενέτειρά του, την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου και αργότερα το 1882 ανέλαβε διευθυντής της Αγγλοαιγυπτιακής Τράπεζας. Το 1894 ίδρυσε στην Αθήνα το δικό του χρηματοπιστωτικό ίδρυμα το οποίο το 1897 συγχωνεύθηκε με την Τράπεζα Αθηνών της οποίας και ανέλαβε διευθυντής και πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου αυτής μέχρι το θάνατό του. Το ενδιαφέρον του για την αρχιτεκτονική διακρίνεται κι από το γεγονός ότι εντός οικοπέδου στην Κηφισιά έχτισε πέντε σπίτια ακολουθώντας πέντε διαφορετικά στυλ (αιγυπτιακό, αρχαιοελληνικό, γερμανικό, ελβετικό κι αραβικό). Ήταν παντρεμένος με την Ειρήνη, εγγονή του ναυάρχου Ανδρέα Μιαούλη.

Ενδεικτική Βιβλιογραφία

Hans Hermann Russack, Deutsche bauen in Athen, Βερολίνο 1942.

Δημήτριος Παπαστάμου, Ερνέστος Τσίλλερ – Προσπάθεια Μονογραφίας, Αθήνα 1973.

Δημήτρης Φιλιππίδης, Νεοελληνική Αρχιτεκτονική, Αθήνα 1984.

Κώστας Η. Μπίρης, Αι Αθήναι από του 19ου εις τον 20ον αιώνα, Αθήνα 3η έκδ. 1996.

Ελληνικό Ινστιτούτο Αρχιτεκτονικής-Deutsches Architektur Museum, Αρχιτεκτονική του 20ου αιώνα: Ελλάδα, Αθήνα 2000.

Friedbert Ficker, Gert Morzinek, Barbara Mazurek, Ernst Ziller: Ein sächsischer Architekt und Bauforscher in Griechenland - Die Familie Ziller, Lindenberg im Allgäu 2003.

Maro Kardamitsi-Adami, Classical Revival: The Architecture of Ernst Ziller 1837–1923, Athens 2006.

Μάρω Καρδαμίτση - Αδάμη, Γιώργης Γερόλυμπος, Έρνστ Τσίλλερ 1837-1923: Η τέχνη του κλασικού, Αθήνα, 2006.

Τοποθεσία

Πολυκατοικία Πεσμαζόγλου
Λεωφόρος Βασιλίσσης Σοφίας 4
Αθήνα