Ξενοδοχείο «Μπάγκειον»

Aus goethe.de
Wechseln zu: Navigation, Suche
Ξενοδοχείο «Μπάγκειον». Φωτογραφία: Λεωνίδας Καλλιβρετάκης © Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών

Ένα από τα δυο κεντρικά ξενοδοχεία της πλατείας Ομονοίας, που εγκαινίασαν μια νέα εποχή για τα αθηναϊκά ξενοδοχεία στα τέλη του 19ου αιώνα, φέρει την αρχιτεκτονική υπογραφή του Ερνέστου Τσίλερ (Ernst Ziller).

Ξενοδοχείο «Μπάγκειον». Φωτογραφία: Λεωνίδας Καλλιβρετάκης © Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών

Στη θέση της οικίας του πολιτικού και κατά διαστήματα πρωθυπουργού Χαρίλαου Τρικούπη, οικοδομήθηκε, μεταξύ των ετών 1890-1894, το τετραώροφο ξενοδοχείο «Μπάγκειον» (αναφερόμενο επίσης ως «Πάγκειον» και σπανιότερα ως «Φίλιππος Β’»), για λογαριασμό του επιχειρηματία Ιωάννη Μπάγκα.

Ξενοδοχείο «Μπάγκειον». Φωτογραφία: Λεωνίδας Καλλιβρετάκης © Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών

Καινοτομία στο κτίριο που δεσπόζει στην ανατολική γωνία της διασταύρωσης της οδού Αθηνάς με την πλατεία Ομονοίας, αποτελεί το κεντρικό υαλοσκεπές αίθριο, γύρω από το οποίο αρθρώνονται όλες οι λειτουργίες του ξενοδοχείου. Το νέο αυτό στοιχείο σε συνδυασμό με τους πολυτελείς κοινόχρηστους χώρους, με τους εντυπωσιακούς μπαρόκ καθρέφτες και τις ζωγραφικές διακοσμήσεις των τοίχων, ίχνη των οποίων είναι ακόμη ορατά, αποδίδουν στο κτίριο ιδιαίτερη αίγλη.

Από αρχιτεκτονικής απόψεως, αποτελεί δείγμα του όψιμου νεοκλασικισμού με εκλεκτικιστικά στοιχεία των τελευταίων δεκαετιών του 19ου αιώνα και είναι “δίδυμο” με το γειτονικό του ξενοδοχείο Μέγας Αλέξανδρος.

Ξενοδοχείο «Μπάγκειον». Φωτογραφία: Λεωνίδας Καλλιβρετάκης © Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών

Οι ευθύγραμμες επιστέψεις των ανοιγμάτων του πρώτου ορόφου εναλλάσσονται με τις αετωματικές των ανοιγμάτων του δευτέρου (στο Μέγας Αλέξανδρος συμβαίνει το αντίθετο), ενώ στα άκρα των ορόφων τα μπαλκόνια είναι καμπύλα και στον πρώτο όροφο πλαισιώνονται από καρυάτιδες. Ο τέταρτος όροφος κοσμείται από βαθυκόκκινες ορθογώνιες επιφάνειες μεταξύ των ανοιγμάτων, στοιχείο που χαρακτηρίζει ορισμένα από τα κτίρια του Ziller εκείνης της περιόδου (όπως ο Μέγας Αλέξανδρος και το Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο).

Ξενοδοχείο «Μπάγκειον». Φωτογραφία: Λεωνίδας Καλλιβρετάκης © Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών

Το κτίριο δεν λειτουργούσε μόνο ως ξενοδοχείο, αλλά φιλοξενούσε και εμπορικές δραστηριότητες, καθώς διέθετε σειρά καταστημάτων στο ισόγειο και το υπόγειο. Το ομώνυμο ζαχαροπλαστείο, «[σ]το βάθος ενός υπογείου στην Ομόνοια, κάτω από τα καμπυλωτά τόξα ενός μποέμικου ζαχαροπλαστείου που μένει ανοιχτό ως τις 3 το πρωί», όπως σημειώνει ο Μάριος Βαϊάνος, απετέλεσε κατά την περίοδο του μεσοπολέμου ένα από τα πλέον φημισμένα φιλολογικά στέκια της Αθήνας.

Ανάμεσα στους θαμώνες του, που «παρασύρονται στο αιώνιο όνειρο της ποιήσεως και στα περίεργα σχέδια μελλοντικών πραγμάτων», αναφέρονται οι Κώστας Βάρναλης, Γιάννης Ρίτσος, Ναπολέων Λαπαθιώτης, Άγγελος Τερζάκης, Ορέστης Λάσκος, Τέλλος Άγρας, Μιλτιάδης Μαλακάσης, Μυρτιώτισσα (Θεώνη Δρακοπούλου) και Άλκης Θρύλος (Ελένη Ουράνη).

Ξενοδοχείο «Μπάγκειον». Φωτογραφία: Λεωνίδας Καλλιβρετάκης © Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών

Σε αντίθεση με τα περισσότερα ξενοδοχεία της ευρύτερης περιοχής που παρήκμασαν μεταπολεμικά, το «Μπάγκειον» παρουσίασε αξιοσημείωτη ανθεκτικότητα. Για ένα διάστημα απέκτησε και παράρτημα σε άλλο κτίριο της πλατείας Ομονοίας, ενώ το κεντρικό κτίριο λειτουργούσε τουλάχιστον μέχρι το 1977 (έστω και ως Γ' κατηγορίας πλέον). Ορισμένα από τα καταστήματα του ισογείου λειτουργούν ακόμη.

Μετά τη διακοπή της λειτουργίας του ξενοδοχείου, οι χώροι του χρησιμοποιήθηκαν κατά καιρούς για συνελεύσεις σωματείων και ως κομματικό εκλογικό κέντρο, ενώ στα τέλη του 20ου αιώνα στέγασαν και μια ιδιωτική σχολή (1994-2002). Έκτοτε μεσολάβησε μια περίοδος σιωπής, ώσπου το «Μπάγκειον» απέκτησε ξανά ζωή, με πιο πρόσφατη δραστηριότητα την φιλοξενία καλλιτεχνικών εκδηλώσεων στο πλαίσιο της Athens Biennale 2015-2017.

Ιωάννης Μπάγκας (1814-1895)

Αν και αναφέρεται συχνά σε διάφορα δημοσιεύματα ως Πάγκας, το όνομά του, όπως προκύπτει από όλα τα επίσημα έγγραφα, είναι Ιωάννης Μπάγκας του Μιχαήλ. Γεννημένος το 1814 στην Κορυτσά (τότε υπό οθωμανική κυριαρχία, σήμερα στο αλβανικό έδαφος), μετανάστευσε αρχικά στην Αίγυπτο και κατόπιν στη Ρουμανία, όπου επένδυσε σε εκτεταμένες γεωργικές εκμεταλλεύσεις, συγκεντρώνοντας μεγάλη περιουσία. Το 1882, εγκαταστάθηκε στην Αθήνα, όπου και πέθανε το 1895.

Ήδη από το 1889, ενώ δεν είχε ακόμη ολοκληρωθεί η οικοδόμηση του ξενοδοχείου «Μέγας Αλέξανδρος», ο Ιωάννης Μπάγκας το δώρισε, προκειμένου να αξιοποιηθεί υπέρ κοινωφελών και εθνωφελών σκοπών, αναθέτοντας τη διαχείριση σε μια Επιτροπή που φέρει το όνομά του (Μπάγκειος Επιτροπή) και η οποία λειτουργεί ακόμη. Με την διαθήκη που συνέταξε το 1895, λίγο προ του θανάτου του, προσέθεσε στη δωρεά του αυτή και όλη την μετά το 1889 αποκτηθείσα περιουσία του, συμπεριλαμβανομένου και του ξενοδοχείου «Μπάγκειον».

Ενδεικτική Βιβλιογραφία

Στέφανος Δραγούμης, «Ιω. Πάγκας: Ο βίος-Ο θάνατος-Η περιουσία του», εφημερίδα Σκριπ, 16 Δεκεμβρίου 1895.

«Η κηδεία του Πάγκα», εφημερίδα Σκριπ, 17 Δεκεμβρίου 1895.

Επιτροπή των Ολυμπιακών Αγώνων, Οδηγός των Αθηνών / Comité de Jeux Olympiques, Guide d’ Athènes, Αθήνα 1906.

Guides Joanne, Grèce, Παρίσι 1909.

Les Guides Bleus, Grèce, Παρίσι 1911.

Γ. Ν. Μιχαήλ, Ελληνικός Οδηγός, Αθήνα 1920.

«Περί πενταετούς μισθώσεως 5 καταστημάτων του Παγκείου Ιδρύματος», εφημερίδα Ελεύθερον Βήμα, 2 Αυγούστου 1935.

Hans Hermann Russack, Deutsche bauen in Athen, Βερολίνο 1942.

Les Guides Bleus, Grèce, Παρίσι 1953.

Πάγκειος Επιτροπή Υπουργείου Εξωτερικών, Συλλογή των περί της εθνικής δωρεάς Ι. Μ. Μπάγκα επισήμων κειμένων, Αθήνα 1968.

«Δημοπρασία μισθώσεως ακινήτου ένθα το ξενοδοχείον Μπάγκειον – Φίλιππος Β’», εφημερίδα Το Βήμα, 7 Φεβρουαρίου 1968.

Ερρίκος Μπαρτζινόπουλος, «Τα κλασικά καφενεία εξαφανίζονται το ένα μετά το άλλο», εφημερίδα Το Βήμα, 10 Σεπτεμβρίου 1970.

Les Guides Bleus, Grèce, Παρίσι 1977.

Γιάννης Παπακώστας, Φιλολογικά σαλόνια και καφενεία της Αθήνας (1880-1930), Αθήνα 1988.

Δημήτρης Φιλιππίδης, Νεοελληνική Αρχιτεκτονική, Αθήνα 1984.

Κώστας Η. Μπίρης, Αι Αθήναι από του 19ου εις τον 20ον αιώνα, Αθήνα 3η έκδ. 1996.

Ελένη Παπανδρέου-Βλάχου, «Τα ξενοδοχεία της οδού Αθηνάς», εφημερίδα Καθημερινή (ένθετο «Επτά Ημέρες»), 17 Ιουνίου 2001.

Friedbert Ficker, Gert Morzinek, Barbara Mazurek, Ernst Ziller: Ein sächsischer Architekt und Bauforscher in Griechenland - Die Familie Ziller, Lindenberg im Allgäu 2003.

Maro Kardamitsi-Adami, Classical Revival: The Architecture of Ernst Ziller 1837–1923, Athens 2006.

Μάρω Καρδαμίτση - Αδάμη, Γιώργης Γερόλυμπος, Έρνστ Τσίλλερ 1837-1923: Η τέχνη του κλασικού, Αθήνα 2006.

Μαρία Α. Δανιήλ, «’Μ. Αλέξανδρος’ και ‘Μπάγκειον’, δύο ιστορικά ξενοδοχεία στην καρδιά της Αθήνας», εφημερίδα Καθημερινή, 8 Φεβρουαρίου 2014.

Νίκος Τριανταφυλλίδης, «Στο χάνι των ‘χαμένων’ ποιητών», περιοδικό Lifo, 18 Ιουνίου 2014.

Δημήτρης Αθηνάκης, «Σύγχρονη πόλη υπό κατασκευή», εφημερίδα Καθημερινή, 25 Ιουλίου 2015.

Δημήτρης Αθηνάκης, «Τι μέλλον θα έχουν τα ‘δίδυμα’ της Ομόνοιας;», εφημερίδα Καθημερινή, 9 Ιανουαρίου 2016.

Τοποθεσία

Ξενοδοχείο «Μπάγκειον»
Πλατεία Ομονοίας 18 & Αθηνάς
Αθήνα